Eenzaamheid kan worden aangepakt door preventie en door het verminderen van eenzaamheid. Beide onderdelen zijn belangrijk, en voor beide onderdelen zijn hulpmiddelen beschikbaar. Als overkoepelend instrument kunt u gebruik maken van Wegwijs Aanpak Eenzaamheid. Deze tool van Movisie onderscheidt vier groepen: van niet eenzaam tot ernstig eenzaam. Per groep geeft het instrument een omschrijving en noemt activiteiten en voorbeelden waarmee de aanpak van eenzaamheid vorm kan krijgen. In dit overzicht staat hoe de tool werkt. Een ander instrument voor het vinden van de best passende hulp voor eenzame ouderen is de publicatie over interventieprofielen. Per type ouderen helpt het instrument u met het vinden passende ondersteuning.

 

Voorkomen van eenzaamheid

Voorkomen is nog altijd beter dan genezen. Daarom is het, voor een effectieve en duurzame aanpak van eenzaamheid, belangrijk oog te hebben voor preventie. Movisie heeft hiervoor de bouwstenen geformuleerd en stelt dat er drie ‘preventieniveaus’ zijn:

1. preventie gericht op mensen zonder bekende risicofactoren of eenzaamheidsproblemen. Deze vorm van preventie is gericht op algehele bewustwording rond eenzaamheid en het activeren van mensen om een stevig sociaal netwerk te maken en te onderhouden. Movisie geeft voorbeelden voor zowel jongeren (verbeteren zelfbeeld en sociale vaardigheden, Gezonde Scholen en sporten), volwassenen (investeren in veerkracht en inzetbaarheid en vormen van gezamenlijk wonen)  als ouderen (handvatten bieden voor mensen tussen 60 en 75 jaar om  divers sociaal netwerk te onderhouden en het doen van vrijwilligerswerk);
2. preventie gericht op mensen met risicofactoren voor het krijgen van eenzaamheidsproblemen. Deze factoren zijn gerelateerd aan o.a. sociaal-economische status, ziekte en beperkingen, seksuele identiteit, migratieachtergrond, leeftijd, persoonskenmerken en de aan- of afwezigheid van (goede) familierelaties. Voor elke risicofactor zijn andere preventieve interventies nodig.
3. preventie, gericht op het voorkomen van verergering van de eenzaamheidproblematiek bij mensen die er al mee te maken hebben. Hiervoor zijn de interventies interessant die hieronder aan bod komen.

 

Verminderen van eenzaamheid

Naast het voorkomen, is kern van de aanpak van eenzaamheid vaak de ondersteuning en activering van mensen die eenzaam zijn of dreigen te worden. Uiteindelijk gaat het daarbij altijd om het zorgen voor betekenisvol, duurzaam contact. Waarin mensen gezien en erkend worden en een beroep op hun talenten en mogelijkheden wordt gedaan. Lokaal zijn vaak tientallen of honderden organisaties actief met een veelvoud van activiteiten of ‘interventies’ die daarbij kunnen helpen. Maak daarbij ook gebruik van de volgende hulpmiddelen:

• de databank Effectieve sociale interventies van Movisie, geselecteerd naar het onderwerp ‘eenzaamheid’. Hier vindt u 16 interventies die effectief of goed beschreven zijn;
• hoofdstuk 3 van de Handreiking lokale aanpak van eenzaamheid toont meer dan 50 onderbouwde en kansrijke activiteiten, onderverdeeld naar ontmoetingsactiviteiten, één-op-één-activiteiten en cursussen, gespreksgroepen en therapievormen;
• u kunt voor het (inventariseren of stimuleren van) aanbod ook contact opnemen met de lokale leden/vestigingen/deelnemers van de Nationale Coalitie tegen Eenzaamheid. Hier treft u het overzicht aan van de landelijke partijen. Deelnemers aan de Nationale Coalitie worden gevraagd ook lokaal een bijdrage te leveren. Dus: dit is uw kans om, onder verwijzing naar aansluiting bij de Nationale Coalitie, lokale leden/vestigingen/afdelingen actief te betrekken.
• er zijn veel partijen in Nederland die landelijk werken, en die dus aanbod hebben dat in elke gemeente beschikbaar is. Dit wordt vaak vergeten. Daarom treft u hier een overzicht aan van aanbod dat exclusief of in het bijzonder geschikt is in de strijd tegen eenzaamheid, én dat structureel én in het hele land én op dit moment beschikbaar is;
• er is ook veel aanbod dat nog niet in het hele land actief is, maar daarvoor wél beschikbaar is. Oftewel: aanbod dat u ook in uw gemeente kunt introduceren. Kijk voor inspiratie voor dergelijke diensten in dit overzicht.

 

Plus: sterke wijken en netwerken

Eenzaamheid voorkomen en tegengaan kan ook door het werken aan de sociale band tussen bewoners van wijken, buurten en dorpen. Maak daarvoor gebruik van de Acht lessen die Movisie op een rij zette.